در دنیای امروز تجارت الکترونیک نقش مهمی در کسب‌وکارها دارد. همچنین بسیاری از استارتاپ‌ها علاقه‌مند به راه‌اندازی کسب‌وکار خود در حوزه تجارت الکترونیک هستند. اکوسیستم استارتاپی ایران در زمینه تجارت الکترونیک چه وضعیتی دارد؟ در این مطلب به صورت جامع به بررسی وضعیت تجارت الکترونیک در استارتاپ های ایران خواهیم پرداخت.
بررسی رابطه کسب‌وکارهای تجارت الکترونیک و استارتاپ
قبل از این که به بررسی وضعیت تجارت الکترونیک در استارتاپ های ایران بپردازیم، ابتدا باید رابطه و تفاوت بین تجارت الکترونیک و استارتاپ را بشناسید. یکی از مهم‌ترین مباحث حوزه تجارت مدرن و کارآفرینی، بررسی تفاوت بین استارتاپ و کسب‌وکارهای تجارت الکترونیک است. برای درک این موضوع، بهترین کار تعریف جداگانه هر کدام از این حوزه‌هاست.
استارتاپ به نهادهای نوآوری گفته می‌شود که مدل‌های کسب‌وکار خاصی را ارائه می‌دهند. اغلب تأکید استارتاپ‌ها روی ارائه راه‌حل‌های جدید و خلاقانه برای برطرف‌کردن مشکلات موجود در بازار است. با توجه به این که استارتاپ‌ها به دنبال شناسایی و استفاده از فرصت‌های جدید برای رشد و پیشرفت هستند، ریسک‌های بسیار بیشتری را هم متحمل می‌شوند.
از طرف دیگر هم کسب‌وکارهای حوزه تجارت الکترونیک، تمرکز اصلی خود را روی فروش محصولات یا خدمات از طریق بستر اینترنت می‌گذارند. کسب‌وکارهای تجارت الکترونیک از مدل‌های تجاری اثبات‌شده برای فروش محصولات در بستر اینترنت استفاده می‌کنند. هدف اصلی این نوع کسب‌وکارها، بهبود تجربه خرید آنلاین و گسترش آن در بین مردم است. شناخت این نوع کسب‌وکارها به کارآفرینان و نوآوران کمک می‌کند تا درک بهتری از شرایط بازار، برای ایده‌های بهتر داشته باشند.
بررسی ایده‌های تجارت الکترونیک در اکوسیستم استارتاپی ایران
تجارت الکترونیک در استارتاپ های ایران نقش مهمی ایفا می‌کند. با توجه به این که در بازار تجارت الکترونیک نیازها و چالش‌های زیادی وجود دارد، ارائه ایده‌های جدید و خلاقانه در این زمینه اهمیت زیادی دارد. برخی از این ایده‌ها را در ادامه بررسی خواهیم کرد.
۱. حوزه صنایع دستی
طراحی پلتفرم در زمینه فروش و معرفی محصولات دست‌ساز و صنایع دستی به صورت آنلاین، برای معرفی این نوع محصولات در سطح ایران و حتی جهان حائز اهمیت است. از پلتفرم‌های مخصوص در زمینه تجارت الکترونیک، برای بازاریابی و تبلیغات صنایع دستی استفاده کنید.
۲. حوزه کسب‌وکارهای محلی
کسب‌وکارهای محلی کشور ما، پتانسیل زیادی برای رشد و توسعه در بازارهای داخلی و حتی بین‌المللی دارند. با طراحی پلتفرم یا فروشگاه اینترنتی در زمینه معرفی و فروش محصولات محلی، می‌توانید موفقیت‌های زیادی به دست بیاورید. به این ترتیب می‌توان به رشد تجارت الکترونیک کسب‌وکارهای محلی با ارائه خدمات تبلیغات، بازاریابی و … کمک کرد.
۳. سرویس‌های اشتراک‌گذاری کالا
یکی از ایده‌های وارد کردن تجارت الکترونیک در استارتاپ های ایران است. در سرویس اشتراک‌گذاری کالا، می‌توانید به جای خرید به مشتریان کالاهای موردنیازشان را به صورت اشتراکی اجاره دهید. از ایده سرویس اشتراک‌گذاری کالا، می‌توان در زمینه‌هایی، مثل تجهیزات ورزشی، البسه، لوازم منزل و … استفاده کرد.
۴. پلتفرم سرمایه‌گذاری آنلاین
تهیه پلتفرمی که به جمع‌آوری پول برای سرمایه‌گذاری کمک کند، ایده جالبی در حوزه استارتاپ‌های تجارت الکترونیک است. در این پلتفرم افراد خلاق می‌توانند ایده‌های نوآورانه خود را در حوزه تجارت الکترونیک با کاربران به اشتراک بگذارند و در ازای آن پول دریافت کنند.
بررسی چالش‌های افزایش سهم بازار تجارت الکترونیک در استارتاپ های ایران
طبق آمارها و داده‌های منتشرشده از EcommerceDB در سال ۲۰۲۳، رشد بازار تجارت الکترونیک در ایران قابل‌توجه است و حجم فروش به ۲۰ میلیارد دلار هم رسید. دلیل این امر رشد فروشگاه‌های آنلاین و استفاده گسترده از اینترنت در ایران است. همچنین نمی‌توان از افزایش اعتماد مردم به خرید از اینترنت هم به سادگی گذشت. با وجود این که هنوز هم از بسیاری از کشورهای منطقه در زمینه تجارت الکترونیک عقب هستیم، اما پتانسیل‌های زیادی برای رشد در این زمینه وجود دارد. ازجمله چالش‌هایی که برای رشد استارتاپ‌های حوزه تجارت الکترونیک در ایران وجود دارند، عبارتند از:
- موانع بانکی و مشکلات پرداخت: هنوز هم زیرساخت‌های سیستم‌های پرداخت آنلاین در کشور به صورت کامل توسعه پیدا نکرده‌اند. البته تحریم‌های بین‌المللی هم در این زمینه موثر بوده‌اند.
- محدودیت زیرساختی: در زمینه‌های پرداخت آنلاین و دسترسی به اینترنت با مشکلات زیادی، ازجمله محدودیت توسعه مواجه هستیم. هنوز هم در بسیاری از مناطق، مردم دسترسی مناسبی به اینترنت ندارند.
- اعتمادنداشتن به خرید اینترنتی: با وجود این که بعد از همه‌گیری ویروس کرونا، استقبال از خرید اینترنتی در میان مردم بیشتر شد، اما هنوز هم عدم‌اعتماد در این زمینه وجود دارد. بسیاری از مردم ترجیح می‌دهند خرید حضوری انجام دهند.
همه این چالش‌ها و بسیاری از موارد دیگر، باعث می‌شوند تا استقبال از ایده‌های استارتاپ‌های تجارت الکترونیک کمرنگ‌تر شوند. البته دولت هم در زمینه تجارت الکترونیک در استارتاپ های ایران، طرح‌هایی را ارائه می‌دهد. به هر حال وضعیت استارتاپ‌های تجارت الکترونیک در کشور ما با جهان و حتی منطقه هنوز هم فاصله زیادی دارد.
نکاتی برای موفقیت استارتاپ‌های تجارت الکترونیک
برای این که ایده‌ها در زمینه تجارت الکترونیک به بهترین شکل پیاده‌سازی و موفق شوند، آگاهی از برخی نکات اهمیت زیادی دارد:
- شناخت دقیق بازار: اولین قدم این است که بازار را قبل از راه‌اندازی استارتاپ در این زمینه به خوبی شناسایی و چالش‌ها و فرصت‌ها را به خوبی درک کنید.
- سازگاری و انعطاف‌پذیری: همانطور که می‌دانید بازار فناوری و تجارت الکترونیک روز به روز در حال تغییر و پیشرفت است. به همین دلیل ایده شما باید سازگار و انعطاف‌پذیر باشد.
- تیم قدرتمند: داشتن تیم قوی و قدرتمند برای راه‌اندازی استارتاپ در زمینه تجارت الکترونیک اهمیت زیادی دارد. باید در زمینه بازاریابی، برنامه‌نویسی، طراحی و … افراد خبره داشته باشید.
کلام پایانی
تجارت الکترونیک در استارتاپ های ایران وضعیت رو به رشدی دارد. با این حال نسبت به بسیاری از کشورهای جهان، هنوز هم در این حوزه عقب هستیم. با این حال شرایط برای حضور استارتاپ‌ها در این حوزه در سالیان گذشته فراهم شده است و امیدواریم این شرایط در آینده نیز بهتر شود.
