در سال ۱۳۹۶ موسسان و سهامداران نیک‌اندیش شرکت هم‌آوا با حمایت پارک پردیس و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، کارخانه نوآوری را به‌عنوان نخستین و بزرگ‌ترین مرکز نوآوری ایران بنا نهادند که در نتیجه آن، کارخانه نوآوری با هدف رفع کلیه نیازهای کارآفرینان از مراحل استقرار، شکل‌دهی و شتاب‌دهی گرفته تا جذب سرمایه و ورود به بازارهای اولیه در یک محل برای همه فعالان اکوسیستم کارآفرینی تاسیس شد. دستاوردهای کارخانه نوآوری گویای این حقیقت است که در همین مدت نسبتاً کوتاه در زمینه‌های مختلف فناوری از جمله هوش مصنوعی، نانوتکنولوژی، فین‌تک، چندرسانه‌ای و بسیاری موارد دیگر کارنامه‌ی موفق و قابل دفاعی داشته و در برخی حوزه‌ها و زمینه‌ها سرآمد بوده است.
کارخانه نوآوری آزادی، اولین تجربه از این نوع فضاها در کشور است و پرچمدار فرهنگی که باعث شد مفهوم نوآوری و البته محیط کار اشتراکی با استانداردهای جهانی در ایران نهادینه شود. این کارخانه با مساحت بیش از ۱۸ هزار متر مربع سال‌ها گروه صنعتی آما نامیده میشد و به تولید مواد و الکترودهای جوشکاری اشتغال داشت؛ پس از جابه‌جایی و تغییر کاربردی در پاییز ۱۳۹۶ از وضعیت صنعتی به فضایی پویا، کارآمد و خلاق برای پرورش و رشد استعدادهای جوان تبدیل شد و به این ترتیب بذر امید در دل و جان شیفتگان نوآوری، پیشرفت و توسعه میهن جوانه زد. در حال حاضر هفت سوله زاویه، کارا، پلنت، استادیو وی کست، هفت و هشت و هنام فارمند به همراه ۴ هزار جوان فعال در حوزه استارتاپی مشغول به کار در این کارخانه هستند.
داستان از چه قراره؟
داستان از این قرار هست که فضای کارخانه نوآوری آزادی طی یک قرارداد ۵ ساله، توسط شرکت کارخانه نوآوری هم‌آوا از شرکت صنعتی آما (مالک ملک کارخانه) تا پایان اسفند ماه ۱۴۰۱ اجاره شده بود که در دو سال پایانی آن، هیات مدیره هم‌آوا با هدف تمدید قرارداد اجاره، با هیات مدیره و سهامداران شرکت آما وارد مذاکره شد. در نیمه دوم سال ۱۴۰۱ به تصمیم معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری، پارک فناوری پردیس مسئولیت مذاکره با شرکت آما را به عهده گرفت. با این حال، در اسفند ۱۴۰۱ شرکت آما از طریق مراجع قضایی اعلام کرد که حاضر به تمدید قرارداد نبوده و قصد تغییر کاربری و فروش ملک را دارد و علی‌رغم مذاکرات متعدد و پیشنهاد مبلغ بسیار مناسب برای ادامه اجاره، نتیجه‌ای از این مذاکرات حاصل نشد. طبق بیانیه اعلام شده از سوی شرکت هم‌آوا، در تاریخ ۸ آبان ماه ۱۴۰۲، وکیل شرکت آما همراه با نماینده معاونت اجرایی اسناد رسمی اداره کل ثبت اسناد و املاک استان تهران، بدون هماهنگی و اطلاع‌رسانی قبلی به کارخانه نواوری مراجعه کردند و خبر از یک ماه فرصت برای تخلیه این مرکز دادند.
این در حالی است که علاوه بر امکان‌پذیر نبودن این تصمیم اتخاذ شده و انتقال شرکت‌های مستقر در این مرکز، فرآیند فعالیت بسیاری از شرکت‌های دانش‌بنیان دارویی، استودیوهای پخش زنده، شتابدهنده‌ها و استارتاپ‌ها با اختلال روبه‌رو میشود و آسیب‌زا خواهد بود و خسارت‌های مالی برای فعالان این مرکز بوجود آورد. چنین اقدامی همچنین موجب بروز مشکلات زیادی در فعالیت‌های فریلنسر ها، فضاهای کاری مشترک، استارتاپ‌ها، شتابدهنده‌ها و همچنین اختلال در عملیات خدمات آنلاین روزانه میلیون‌ها شهروند ایرانی که از محل کارخانه نوآوری آزادی ارایه میشود خواهد شد، که تخلیه در این زمان کوتاه یک ماهه را عملا غیر قابل اجرا خواهد کرد.
شرکت هم‌آوا به‌عنوان مستاجر و طرف قرارداد شرکت آما، تخلیه، فروش، تمدید یا عدم تمدید قرارداد را حق قانونی شرکت محترم آما دانسته و تابع قانون است. اما در این خصوص در بیانیه خود اعلام کرد:« این ملک به‌هنگام تحویل، کارخانه‌ای متروکه و غیر قابل استفاده بود؛ شرکت سرمایه‌گذاری خطرپذیر سرآوا، همراه با شرکت هم‌آوا برای بازسازی کارخانه نوآوری آزادی و شکل‌گیری اکوسیستم مربوطه، بیش از ۶۰ میلیارد تومان در سال‌های ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ هزینه کرده‌اند. هrrrrrمچنین دیگر شرکت‌های مستقر در کارخانه نوآوری نیز در طول شش سال گذشته، در مجموع رقمی قریب به ۳۴۰ میلیارد تومان را صرف بازسازی، تجهیز و ایجاد زیرساخت‌های فعلی آن کرده‌اند.»
اما آیا موضوع فقط تعطیلی کارخانه هست؟
در واقع حرف و حدیث های مخلتفی راجب اینکه دلیل این کشمکش و عدم تمایل مدیران کارخانه آما به تمدید قرداد اجاره با هم آوا وجود دارد آن هم در موقعیتی که مبالغ مناسبی جهت تمدید قرارداد از طرف هم آوا و پارک پردیس پیشنهاد داده شده است و به نظر میرسد که آما بجز فروش ملک تصمیم دیگری مبنی بر استفاده از این ملک ندارد.
طبق گزارش فعالانی که در کارخانه نوآوری آزادی مستقر هستند، در یک سال گذشته قوانین و محدودیت های مختلف و سوال برانگیزی که بعد از وقایع سال گذشته هم برای روند فعالیتشان اتخاذ شده است که باعث نارضایتی و ایجاد مشکلات گسترده در فرآیند کار هایشان شده است. از این قوانین میتوان به کاهش ساعت کاری بانوان تا ساعت ۹ و آقایان تا ساعت ۱۲، قوانین سخت گیرانه راجب حجاب اسلامی بانوانی که در این کارخانه فعالیت میکنند و در راستای همین موضوع حاشیه های دیگری از جمله پلمپ کردن برخی از در های ورود و خروج جانبی موجود در سوله ها از سمت حراست این مجموعه که مشکلات و شائبه های بسیاری برای فعالان و استارتاپ های موجود در این فضا بوجود آورده است و وجود این محدودیت ها باعث جدا شدن و نارضایتی تعداد زیادی از افراد، تیم ها و کسب و کار های فعال شده است. راجب ارتباط و تاثیر گذاری این مشکلات در موضوع تصمیم عدم تمدید قرارداد آما برای ادامه حیات کارخانه نوآوری وجود ندارد، اما با وجود همه ی این مشکلات، باز تمام فعالان با نهایت امید به تلاش خود ادامه میدادند. اما با وقوع این اتفاق همه ی امید، زحمات و ایمانی که فعالان جوان این مجموعه برای ساختن این کشور با وجود هزاران سختی و محدودیت های داخلی و خارجی داشتند به یک باره نابود و آواری خواهد شد تا دیگر انگیزه فعالیت در این اکوسیستم را از سر بندازند.فراموش نکنیم اثر پروانه‌ای ناشی از تعطیلی احتمالی کارخانه نوآوری آزادی دیر یا زود به کل کشور سرایت می‌کند.
دولتی ها اینجا نشان میدهند مرد عمل هستن یا بنگاه شوآف
همانطور که گفته شد شروع فعالیت این مجموعه با همکاری مستقیم معاونت علمی و فناوری دولت قبلی شروع شد و بهره برداری از مجموعه با حضور شخص رئیس جمهور در سال رونق تولید و در راستای تدابیر رهبر انقلاب اسلامی صورت گرفت. حسن روحانی، رییس‌جمهور وقت، در زمان افتتاح کارخانه نوآوری آزادی این مجموعه را بازیگر جدید اکوسیستم نوآوری و کارآفرینی کشور دانست و گفت: «اینجا مفهوم نوینی از هم‌افزآیی را برای فعالان زیست بوم نوآوری با خود همراه آورده است.»
او همچنین به استاندارهای سراسر کشور دستور داده بود، «اقدامات خود را برای ایجاد کارخانه نوآوری در استان‌هایشان تسریع ببخشند.»تعریف‌ها و توصیه‌های مقامات رسمی کشور در آن مقطع موجب شد خیل عظیمی از مسئولان و سرمایه‌گذاران برای اقتباس از فعالیتی که در کارخانه نوآوری آزادی انجام شده بود از این مکان دیدن کنند و با نحوه‌ی کار فضای اشتراکی و استارتاپ‌ها آشنا شوند.
آذرماه سال گذشته نیز «روح الله دهقانی فیروزآبادی» معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان دولت ابراهیم رییسی طی بازدید از کارخانه نوآوری آزادی اظهار کرد: «امروز کشور نیاز دارد که کارخانه‌های نوآوری در حوزه سخت‌افزاری هم ایجاد شوند تا در کنار دستاوردهای به دست آمده در حوزه نرم‌افزاری به نیازهای فناورانه کشور در حوزه سخت هم پاسخ داده شود.» او ضمن بازدید از تیم‌های مستقر در کارخانه نوآوری آزادی تاکید کرد: «بیشتر تیم‌های مستقر در کارخانه آزادی در حوزه نرم افزاری چون اقتصاد دیجیتال، تولید محتوا، اینترنت اشیاء و غیره فعالند و دستاوردهای آنها ارزشمند است و تاثیر مثبتی در اقتصاد کشور دارد و این مورد لازم است باسرعت و حمایت‌های ویژه توسعه یابد.»
حال در این وضعیت و مشکلاتی که در ادامه حیات این کارخانه نوآوری اتفاق افتاده هست، هنوز هیچ کدام از مسئولین دولتی تمایلی به حداقل اظهار نظر و میانجیگری برای حل این مشکل نشان نداده اند. آن هم در برهه ای که کشور های حوزه خلیج فارس از تمام پتانسیل های خود برای حمایت و در جهت توسعه اکوسیستم استارتاپی و نوآوری استفاده کرده اند و از هیچ منابعی دریغ نمیکنند. قابل ذکر هست که در همین چند ماه گذشته چندین فضای کار اشتراکی بنابر دلایل مختلف تعطیل شده است و میتوان گفت این خاموشی ها دومینو وار در حال گسترش است. شکی در این نیست که با ورود مستقیم وزارت علوم و فناوری کشور در این مشکلات ایجاد شده به عنوان یکی از اصلی ترین مهره های کارخانه نوآوری آزادی بتوان در زمان خیلی سریع تر به یک توافق نهایی برای تمدید قرارداد دست یافت و یا حداقل راه حلی جابجایی یا هر چیز دیگری که باعث ادامه حیات کارخانه نوآوری آزادی و امید هزاران جوان فعال در این حوزه پیدا کرد. حال باید دید که آیا طبق شعار هایی که در زمان فعالیت پایدار این مجموعه از سمت دولتی ها داده میشد مرد میدان هستند و وارد میدان خواهند شد یا در این قضیه هم فقط شاهد یک جو تبلیغاتی و شعار کلامی بوده ایم؟!
مطالب دیگر :
بررسی وینا پرس: تعطیلی کارخانه نوآوری آزادی به زیان کشور است
